WEMA HAUOZI-60

Mama mkunga aligeuka na kumwangalia mume wake, ambaye alikuwa akitengeneza mtego wa kuwindia wanyama, huku akiwa kashikilia panga lake, na mama huyu akiwa kashikilia safuria na mkono mmoja, akainama kuendelea kufanya usafi wa vyombo vyake, mara wakasikia kelele za kuashiria kuwa kuna watu wanakuja, kwa haraka akajifunika, maana hakutaka watu wawe wanamshangaa kwa jinsi mwili wake ulivyoharibika na majeraha ya moto.

Mzee wa kijiji akashika panga lake mkononi, na kusogea mbele, kama kuwakabili, na mkewe akashangaa kwanini mume wake, anaonekana na wasiwasi na watu hawo wakati wanafahamika.

‘Mume wangu wageni hawo?’ akasema mkewe.

‘Una uhakika gani,...’akasema mumewe huku bado kashikilia panga hadi wale wageni walipowakaribia, na hapo akaliweka panga lake karibu na kuanza kuwakaribisha hawo wageni.

Walikuwa ni kiongozi wa kijiji na mkewe.

‘Tumeshukuru tumewakuta, maana mguu huu ulikuwa ni wenu...’ kiongozi wa kijiji ikasema huku akimtizama mama mkunga ambaye alikuwa akijaribu kujifunika mwili wake, na kutikisa kichwa kwa kusikitika, na akasema;

‘Mtu huyu ni mnyama kweli, yaani amekuharibu, na kukufanya uishe kwa mashaka, unaogopa hata watu wasione hata sehemu ndogo ya mwili wako...’akasema kiongozi huyo.

‘Hata hivyo nashukuru kuwa nipo hai, maana ungelikuwepo siku ile, moto jinsi ulivyokuwa makli, usingeliweza kuamini kuwa ningelitoka nikiwa hai, nilizungukwa na moto.....nguo zinaungua..hapana kweli kama siku zako hazijafika huwezi kufa....’akasema mama.

‘Pole sana lakini yote hayo yana mwisho, ...ubaya wake umejulikana na tunasubiri haki itendeke, na sijali kama ni ndugu yangu,japokuwa juzi mke wangu kanishurutisha twende kumuona, sikutaka kabisa kufanya hivyo...’akasema.

‘Kwahiyo mkaenda kumuona, ...usiniambie mlifanya hivyo...’akasema mzee wa kijiji kwa hasira.

‘Mke wangu bwana, kasema yule ni ndugu, hata kama ana ubaya gani, lakini ni haki yetu kutimiza wajibu wetu kama ndugu, tulibishana sana, na baadaye nikaona isiwe taabu tuakenda kumuona...’akasema kiongozi huyo.

‘Vipi mlivyomkuta, mliweza kuongea naye, maana nasikia toka alipotaka siku ile, kwenye kesi,alinga kauli kabisa, na haongei na mtu, je ni kweli?’ akauliza mama mkunga.

‘Ni kweli, haongei ni mtu kabisa, kawa kama bubu, au zezeta fulani, sisi tulipofika, tukaitiwa akafika mbele yetu, na alipotuona akatuangalai tu, na akatikisa kichwa kama kusikitika, na niliona dalili za machozi, akageuka kuondoka...tulimuita kujaribu kumpa chakula, akakataa kabisa kula, walinzi wakamshika kwa nguvu kumlisha, ilikuwa kutumia nguvu, na baadaye akawa anakula kama vile mtu aliyechanganyikiwa anavyofanya,anajaza mdomoni..yaani kabadilika kabisa...pamoja na ubaya wake, ukimuona sasa hivi utamsikitikia...’akasema kiongozi huyo.

‘Na tukiwa pale wakaja ndugu zake, upande wa mama yake, na wakatuita pembeni tuongee, na ndio maana nimekuja hapa kwenu kuufikisha huo ujumbe, japokuwa mimi sikuupendelea, ...lakini mjumbe hauwawi, au sio....?, na kwa vile pia mimi bado ni mjumbe wenu, nina wajibu wakuhakikisha kuwa watu wangu wanaishi kwa amani na masikilizano na cha muhimu ni kusuluhisha watu wapatane...wasameheane, huo ndio uungwana’akasema huyo mjumba.

‘Unataka kusema nini?’ akauliza mzee wa kijiji akiwa kashikilai panga lake mkononi na mkewe akamwangalia na kusema.

‘Hebu weka hilo panga pembeni mume wangu, kila mara panga mkononi, huoni watu watakuwa wakikuogopa’akasema mama mkunga.

‘Hii imekuwa sehemu ya mwili wangu, siwezi kuiacha, ....huu ndio urithi wa babu yangu, babu yangu alikuwa hivi hivi, yeye na panga mkononi, na alisema hata akifa, azikwe na panga lake, na kweli walimzika na panga lake mkononi....na mimi nataka mfanye hivyo hivyo. Na siwezi kufanya ubaya kama hakuna ubaya...’akasema mzee huyo huku akiliangalia hilo panga lake likiwa mkononi.

‘Hamna shida sisi tumeshamzoea mzee wetu huyu....’akasema kiongozi wa kijiji.

‘Haya tuambie, mliongea nini na hawo ndugu wa upande wa mama wa mtaalamu, maana hawo ni jamaa zenu, au sio?’ akauliza mama mkunga.

‘Ni kweli, siwezi kulikataa hilo, hawo ni jamaa zetu, na hata walipotuita pembeni hatukupinga tulikaa pamoja na kuanza kuongea...kama wanafamilia, na sio kama maadui, ...’akasema kiongozi huyo.

‘Ni lazima mfanye hivyo, kwa vile hamkuathirika sana,...’akasema mzee wa kijiji na mkewe akamuangalia kwa jicho la kumkanya awe na subira. Na kiongozi wa kijiji akaendelea kuongea kwa kusema;

‘Walituomba msamaha kwa niaba ya ndugu yetu huyo, na kusema watu wanasema tabia hiyo imetoka kikeni, kwa mama yake , na kikeni ndio wao, ....na baya zaidi wanasema kuwa watu wengi wanawashuku wao kuwa walikuwa wakifahamu tabia ya mtaalamu, na hayo aliyokuwa akiyafanya, na wao hawakutaka kuifichua, kitu ambacho sio kweli kwa kauli yao wao...’akasema kiongozi huyo.

‘Ina maana kweli hawo watu walikuwa hawafahamu hayo yote?’ akauliza mzee wa kijiji akitikisha kichwa kukataa.

‘Kama wangelifahamu na kuficha, kwanini sisi ambao ni ndugu zake wa karibu tusifahamu, mimi ninaweza kuwatetea kwa hilo, kuwa inawezekana walikuwa hawafahamu kabisa na hayo aliyafanya hivyo kwa makusudi, akijua kuwa hakuna siri ya watu wawili...na ndio maana hata wao wamejikuta wakingiwa na mshangao kama ulivyotukuta sisi,....’akasema kiongozi huyo.

‘Tulipoongea nao pamoja , kwanza walianza kwa kuniomba msamaha kwa niaba yao, na pili wakaniomba mimi kama mjumbe kufiksiha ombi lao la kuomba msamaha kila aliyetendewa ubaya na ndugu yetu huyo, wameomba ikiwezekana tukatanishwe sote, ili wasema kauli yao hiyo ambayo kubwa ni kuomba msahmaha kwa niaba ya ndugu yao huyo na kuelezea jamii kuwa wao walikuwa hawafahamu chochote na walikuwa hawajui hayo aliyokuwa akifanya ndugu yangu huyo...’akasema kiongozi.

‘Na wakaongezea jambo ambalo hata mimi sikuliunga mkono, ila kwa vile mimi ni mjumbe, nikaoana nilifikishe kwenu, ...’kiongozi huyo akatulia kwa muda kidogo, na akunja uso, kuashiria kuwa neno analotaak kuliongea halipo moyoni mwaka, analisma tu, kwa vile anawajibika kulisema;

‘Wanataka , hasa mama mkunga kwenda kwa hakimu, ...akiwa na wengine waliopatwa na haya, kusema wamemsamehe, na hayo yaje yaongelewe kinyumbani, maana hali ya ndugu yangu huyo ni mbaya, na sasa anaweza kwenda kuchezea kitanzi,....atanyongwa au kufungwa kifungo cha maisha...’akasema kiongozi huyo na hakuna aliyesema neno wote walikuwa wanamwangalia yeye

‘Kama nilivyosema mimi sikukubaliana na maneno yao hayo, kwanza kisheria hilo halipo, maana kwa makosa hayo kashitakiwa na jamuhuri, sio sisi, tulioathirika, sisi tumeitwa pale kama mashahidi, na kwahiyo hatuwezi kubadili chochote, pili, yule kafanya ubaya, hata kama ni ndugu akifanya ubaya ni lazima ashughulikiwe kisheria...’akasema mjumbe.

‘Lakini mimi kama mjumbe, mimi kama mwanafamilia, ilitakiwa nitumie busara kuongea na wale ndugu zetu na kuwachukulia kibusara, kuwa hilo ni swala la kujadiliana na wote wlioathirika, na kujaribu kusikia kuli ya kile aliyeathirika...’akasema na kumwangalia mzee wa kijiji.

‘Lakini lililo bora ni hilo la kuomba msamaha, ili kuondoa chuki na kuja kulipizana visasi...’akasema huyo kiongozi kwa kijiji akiwa kaanngaliana na mzee wa kijiji.

‘Kwahiyo nimakuja kuleta huu ujumbe kwenu nisikie na nyie mtasema nini....’akasema huku wakiwa wameangaliana na mzee wa kijiji. Mzee wa kijiji, alikuwa kama kashikwa na butwaa, na mara ghafla akamsogelea mzee mwenzake, akasogeza shati lake pembeni na kuangalia pale shingoni kwa mzee huyo, halafu akatikisa kichwa huku akicheka.

‘Nimerizika, maana haya maneno yako yalinitia wasiwasi, isije tukawa na mtaalamu hapa , akiendelea kujifanya yeye ndiye kiongozi wa kijiji na kuendelea kutumia hadaa zake...’akasema mzee huyo na wote wakacheka.

‘Ina maana kweli kiongozi wetu huyu tumeishi naye miaka mingi aje kutupotea sura yake, hapana, japokuwa wanafanana, lakini mkiwa karibu hivi, unaweza kutambua kabisa kuwa huyu ni kiongozi wa kijiji...’akasema mama mkunga.

‘Mbona walikuchanganya, wewe mwenyewe....?akauliza mume wake.

‘Kwa hali ile ilivyotokea, ni usiku, na ikitokea kwa haraka, na hukuwa na mawazo hayo, huwezi kweli kuwatofautisha, lakini kwa sasa tupo makini, hawawezi kabisa kutuchanganya...mimi  hata akija yeye kwasasa siwezi kuchanganyikiwa tena, nitawatofautisha’akasema mama mkunga.

‘Ni kweli, hata mimi sikujua kuwa tunafanana kihivyo, maana aliondoka akiwa mkubwa, na aliporejea akawa anavaa hayo mavazi yake ya kiuganga, siku zote....’akasema kiongozi huyo wa kijiji.

‘Hata mimi sikufahamu kuwa wanafanana hivyo...niliona ajabu sana alipobadili hayo mavazi yake na kuletwa pale mahakamani, nilishikwa na butwaa, nikasema hivi yupi ni mume wangu, maana kweli wanafanana na mume wangu....’akasema mama mjumbe.

‘Kwa namna hiyo hakuweza kukuchezea kweli, maana jamaa huyo haaminiki, na ukizingataia kuwa hana mke?’ akauliza mzee wa kijiji kwa utani na wote wakacheka.

‘Sio rahisi kufanya hivyo, na kama angelifanya hivyo ningelimgundua, ...ukiwa na mume wako mpo naye siku zote, utafahamu harufu yake, matendo yake,...na hata kutembea kwake, kwahiyo hata wafanane vipi , utagundua kuwa huyu sio mume wako...’akasema mama mjumbe.

'Cheza na wanaume weye...shukuru mungu kama hakufanya hivyo...'akasema mzee wa kijiji akicheka kwa utani.

'Hawezi na hatawahi....muulize mume wangu ?' akasema huku akimwangalia mume wake.

‘Ni kweli, na ndugu yangu huyo pamoja na ubaya wake wote huo, kwa hilo siwezi kumshuku, asingeliweza kufanya hilo..hilo namtetea kabisa’akasema kiongozi wa kijiji , na wote wakabakia kimiya kwa sekunde chache, halafu maongezi yakaendelea tena.

Na safari hii mama mkunga ndiye aliyekuwa wa kwanza kuongea akasema;

‘Pamoja na hayo poleni sana na mitihani iliyowakuta, maana hata mimi nilishajenga chuki dhidi yenu, sikutegeema kuwa tunaweza kuja kuongea hivi ana kwa ana, ...ama kwa hilo ombi lako, mimi sioni kama kuna ubaya, kutoka moyoni kwangu mimi nimeshamsamahe...kabisa kabisa ...sina kinyongo naye, ...’akasema mama mkunga na mzee wa kijiji akamwangalia kwa jicho baya na kusema;

‘Mimi sijamsamehe, na wala sitakaa kwenye hicho kikao..eti cha kuombana msamaha, kama ungeliuwawa kwenye ule moto, wangekuja kumuomba nani msamaha....kamwe, acheni na yeye akateseke, jela, na hata kama ni kunyongwa, acheni anyongwe hastahili kuishi katika jamii ya wastaraabu..na kama ingelikuwa mimi ningelimchoma moto, kama alivyomfanyia mke wngu...’akasema mzee wa kijiji, na kiongozi wa kijiji akasema;

‘Ni kweli hata ingelikuwa ni mimi ningejisikia hivyo na kufanya hivyo hivyo, na sikuwa na nafahamu kabisa kuwa kuna mtu alikuwa akichezea,mwili wangu ...kwa hayo mabaya yote, na wakati mwingine nilikuwa nashikwa na mshangao, ....na hata kumuuliza mke wangu hayo yametoka wapi...lakini sikuwa na wasiwasi sana....’akasema na huku wenzake wakicheka

‘Ina maana ulikuwa ukichukuliwa msukule...?’ akatania mama mkunga

‘Ndio hivyo, maana kama mtu anaigiza mwili wangu anafanya maasi kwa niaba yangu, na jamii inafahamu kuwa ni mimi ndiye ninayefanya hayo, na ubaya na chuki zote zinakuja kwangu basi huo ni msukule wa aina yake, mmh, kweli ndugu yangu yule alivuka mpaka, sikutegemea kabisa kama angelifanya mambo kama hayo...’akasema kiongozi wa kijiji.

‘Lakini baada ya haya tumejifunza nini, maana watu kama mtaalamu bado wapo wengi, ...?’ akauliza mzee wa kijiji

‘Ikishapitishwa hukumu, na sisi kama wanakijiji inabidi tukae tupitishe rasimu yetu, inayoainisha matakwa ya kijiji, ya kwamba hawo watu wote wanaoitwa waganga wa kienyeji, au wataalamu wawe wana kibali,watambulikane rasimi, na kazi zao, na wanakijiji wawe na kauli ya kusema huyu kweli ni mganga au sio...na ili tiba zao zijulikane na kama kuna mmoja anatambulikana kama tapeli, aweze kuwajibishwa...’akasema kiongozi wa kijij.

‘Lakini wapo watu wa namna hiyo hawataki kujulikana, na wanafanya mambo yao kwa siri tutawafanya nini?’ akauliza mkewe

‘Hawo ndio wa kushughulikia, maana hawo ndio chanzo cha matatizo mengi, ...wao ndio wachonganishi, kama kweli anajiamini kuwa ni mtaalamu, ni mganga wa kienyeji kwanini ajifiche, utaratibu kama huo umepitwa na wakati...hilo tutaliwekea mikakati, na kuhakikisha tatizo hilo linakwisha kabisa hapa kijijini...’akasema huyo kiongozi.

‘Na tatizo la ardhi, umiliki na haki za kila mmoja ni lazima zifahamike, hata kama kutatokea mmoja wa wanafamilia kuondoka, ni lazima kuwe na iuataribu wa jinsi ya kulinda ile mali ili iende kwa mlengwa, na haya tusiyaachie kwa familia peke yake, tuisaidia ile familia ili haki iweze kutendeka....’akaongezea mama mkunga.

‘Na hilo nalo neno, maana ni kweli ukiiacha familia peke yake, kunaweza kukatokea mmoja ana tabia kama ya mtaalamu, akawahadaa wanafamilia na matokea yake, wastahili wanabakia wakitangatanga, na mtaokea yake, watoto hawo wanakimbilia mjini na kuwa omba omba..laana itaturudia sisi tulioshindwa kutimiza wajibu wetu...’akasema kiongozi wa kijiji.

‘Kweli kabisa, kama tiutashindwa kuwalea watoto wetu wakakimbilia mjini bila ya malengo, na huko wakageuka omba omba majambazi, wavuta unga, sisi wazazi ndio wakulaumiwa, na hili linasababishwa na kutokuwa na utaratibu mzuri, na uongozi adilifu. Hilo tulianze kulifanyia kazi, mzee mwanzangu, tuweze kujua familia zetu, kaya, watoto wetu, na jinsi gani tutawalea kama wanajamii, kama wanafamilai...kila mtoto awe mtoto wa jamii, sio mtoto wa familia peke yake, tukiliweza hili tutakuwa tumedhibiti hiyo hali.....’akasema mke wa kiongozi wa kijiji ambaye ni kiongozi wa akina mama hapo kijijini.

‘Haya jamani pamoja na kuja kusalimia, lakini pia tumekuja kutoa taarifa kuwa kesho nis iku ya hukumu, na inatarajiwa kuwa hukumu ya kihistoria, kwani kama mambo yatakwenda vyema hukumu hiyo itajenga taswira mpya kwa wanajamii, tutaweza kujiunza mengi kuwa haki ya watu haitakiwi kuchezewa, pia kuwa macho na watu kama akina mtaalamu ambao wanajaribu kucheza na udhaifu wa wanadamu...’akasema mkuu.

‘Tukiwepo wengi pale mahakamani tukasikia hukumu hiyo, tutaweza kujifunza,na hatutakuwa na uwoga tena wa kudai na kutetea haki zetu, watu kama mtaaamu wanaotishia watu kwa mbinu za kshirikiana wataabika, na kuonekana kuwa hawana lolote zaidi ya kucheza na hisia za watu...’akasema mama mjumbe.

‘Na hizo tabia za kishirikina za kuwaandama akina mama, ambao wanaaiwa kuwa ni wachawi, zitaisha, na hili liwe ni fundisho, na ni lazima mama yetu ukatibiwe kwa pesa zake mwenyewe,...wahakikishe kuwa hali yako inarejea kama awali, nasikia upo utaalamu wa ngozi....’

‘Je mna taarifa yoyote na hali ya mwanasheria?’ akauliza mama mjumbe.

‘Hatuna, kwa mara ya mwisho kwenda kumuona tuliambiwa haturuhusiwi kumuona zaidi ya watu waliokubalika, basi tukakata tamaa ya kwenda kumuona, nasikia bado hajazindukana....’akasema mzee wa kijiji.

‘Hivi kweli anaweza kupona, au ameshakufa, lakini wanataka kupoteza muda tu labda mpaka kesi hiyo iishe halafu wanatangaza kifo chake....’akasema mama wa mjumbe.

‘Bado yupo hai, ....’akasema mzee wa kijiji.

Mara wakaona kwa mbali gari la polisi likija, na walipofika pale waliposimama lile gari likasimama na kwa haraka askari wawili wakatoka, na kumzonga kiongozi wa kijiji, na hata bila kusema kitu wakamfunga pingu, na kumuingiza ndani ya gari

‘Vipi nyie mbona mnamshika mtu hata bila kuuliza, na hata bila kusema ni kwasababu gani, na huyo ni kiongozi wa kijiji anayeheshimika,....’akasema mzee wa kijiji akiwa kasimama mbele ya lile gari lisondoke, huku kashika panga mkononi.

‘Mzee usitakae makubwa,...sisi tunatimiza wajibu wetu, tumetumwa kumkamata huyu mzee...’akasema mmoja wa maasakri

‘Kwasaabbu gani mumumkamate, ipo wapi hati yenu ya kumkamata mtu, ...?’ akasema mama wa huyo mjumbe.

`Mama, usiwe na shaka hati hii hapa, na hivi ni vitambulisho vyetu, kama mnataka zaidi njooni kituo cha polisi, ....’akasema huyo askari.

‘Lakini kwasababu gani?’ akauliza mzee wa kijiji.

‘Mtaalamu katoroka rumande..’akasema mmoja wa maaskari.

‘Kwahiyo mnahisi huyu kiongozi wa kijiji ndiye mtaalamu?’ akauliza mzee wa kijiji.

 ‘Hilo halituhusu, ...sisi tunatimiza wajibu wetu...’akasema huyo askari na mara wakageuza gari kwa haraka, bila kujali kuwa kiongozi wa kijiji yupo mbele ya lile gari, na lilimkosa kosa, na mzee wa kijiji akapepesuka kulikwepa lile gari, na vumbi likawa limetimka, na kumfaya ashikwe na kikohozi cha mfululizo.

‘Hawa watu hawajui sheria, wanafanya kama vile sisi raia hatuna uhuru, ni taartibu gani hizi za kuja kumkamta mtu kwa njia hii...’akalalamika mzee wa kijiji.

‘Twendeni huko huko kituoni, na tumfahamishe mwanadada akatusaidie, huenda anafahamu ni nini kinaendeleai...’akasema mke wa kiongozi huyo wa kijiji na wote wakaelekea kituo kidogo cha polisi.

NB: Hii ilikuwa sehemu ya pili ya hitimisho la kisa hiki.

WAZO LA LEO:   Wakati mwingine ni vigumu sana kusamehe makosa tuliyotendewa, kutokana na uzito wake, lakini vyovyote iwavyo, kusamehe ni wajibu wa kila mmoja wetu, japokuwa sheria inastahili kuchukua mkodno wake, ili haki itendeke, ili kuwe fundisho kwa wengine. Tujenge mioyo ya kusameheana, kwani kwa kufanya hivyo, tutaweza kupunguza chuki, na visasi, ambavyo ndivyo vinavuruga amani katiak dunia yetu ya leo. 

Ni mimi: emu-three