Nashuka au Nateremka?

`Jamana nashuka hapo' Tukasikia mama mmoja akisema kwa sauti kiti cha nyuma kwenye basi tulilopanda. Pembeni yangu alikaa mzungu mmoja, ambaye alijitambulisha toka awali kuwa yupo Tanzania kwa ajili ya kujifunza lugha ya Kiswahili na lugha asilia.
'Hi-yo, ime-ime kaa sawa, kusema na-shu-ka' akauliza yule mzungu.
Nilimtizama yule mzungu, nikaona aibu, kwasababu lugha ni yetu na huyu ni mgeni anayetaka kujifunza lugha, na mbele ya uso wake anakuta watu wanazungumza tofauti na alivyojifunza. Ikabidi nimueleze kuwa, lugha yetu ina maneno mengine yanaweza kutumika kwa maana tofautitofauti kwa neno moja, ikitegemeana na mtumiaji anavyolenga hoja yake.
'Hiyo sawa njua, kuwa unaweza kusema paa la nyumba au paa juu, au paa mnyama. Lakini mimi sioni eeeeh, manti-ki ya eeh, neno `shu-ka' kutumika mahala hapo.Nafikiri, eeh, sijui kama nime-kosea au la, alitakiwa aseme `na-te-re-mka, sawa...' Akaniangalia nakuwaangalia watu wengine mle ndani.
 Hapa nilijifunza kitu kimoja kuwa sisi Watanzania hatukabali kushindwa, hata kama tumekosea, hapa ilibidi nikubali wazi kuwa hapo kuna makosa, lakini siunajua tena hulka yetu, nikaanza longolongo. Na matokeo yake tunakifanya kiswahili chetu kisieleweke vyema kwa wageni wetu! Mara siku hizi unasikia kiswa-engilish.
'Sawa kabisa, hilo ndilo neno sahihi, lakini kuna kitu mazoea, watu wakizoea neno wanalifanya litumike hata pasipostahili, ila kwa sababu ya mazoea watu wanaelewana. Kuna maneno mengine watu wamefikia kuogopa kuyatamka kwasababu ya tafsiri potofu. Lakini ndipo mahali pake. Mfano kuna mmoja alichekesha hapo wakati tunatoa hoja. Akasema ukiwa na chungwa zima na unataka umpe mwenzako kipande utasema nini...sikumuelewa, lakini watu walicheka, kwanini, sijui!
 Sasa waungwana ni vyema tukajenga hulka ya kupenda lugha yetu, tujitahidi kuioboresha kwa kuongea usahihi, tusipende kuzungumza lugha kwa nia ya kuichafua. Nakumbuka kuna neno `onyesha na onesha' alipolizungumza mzee wetu Mwinyi kuwa linapotoshwa watu walianza kiijisahihisha. Hii inatujulisha kuwa viongozi wetu wakiamua, lugha hii inaweza hata ikawa ya kimataifa. Kwa mfano viongozi wetu wakitembelea nchi za nje waamue kutayarisha hotuba zao kwa lugha ya Kiswahili, ni lazima wajumbe na vyombo husika vitatafuta tafsiri na hapo ndipo itakuwa chanzo cha kukiweka kiswahili kwenye uwanja wa kimataifa. Mbona Wajerumani, Warusi, hata Waarabu wanaongea lugha zo kwenye ulingo wa kimataifa. Walianza vipi kama sio hivyo. Tatizo hatujiamini, tatizo hata lugha yetu wenyewe hatuithamini, tatizo hata lugha hii bado ni changa masikioni mwetu.
 Na tukumbuke kuwa mkataa utumaduni wake ni mtumwa,  au!
From miram3